ใครที่คิดว่าออกซิเจนบรรจุกระป๋องเหมือนน้ำดื่มบรรจุขวด คุณกำลังคิดผิด มุมมองที่ถูกต้องจะช่วยทำให้เรามีความรู้ความเข้าใจในเรื่องการใช้ออกซิเจนบำบัดได้อย่างปลอดภัยและถูกต้อง

ในขณะที่โลกของเรากำลังเผชิญปัญหามลภาวะทางอากาศที่ย่ำแย่ทำให้หลายคนเข้าใจว่า ออกซิเจนบรรจุกระป๋องจะเหมือนน้ำดื่มบรรจุขวด

ออกซิเจนกระป๋อง (Canister Oxygen) หรือ (Oxygen Shot) เป็นรูปแบบหนึ่งในการบรรจุออกซิเจนเกรดการแพทย์ (Medical Oxygen)โดยออกซิเจนที่บรรจุเป็นออกซิเจนที่มีความบริสุทธิ์ 90-95% โดยมีการบรรจุตามออกซิเจนเกรดการแพทย์(โดยปกติจะมีความบริสุทธิ์ที่ 99.5%ขึ้นไป)

รูปแบบออกซิเจนกระป๋องสามารถแบ่งออกได้ตามการใช้งาน ซึ่งปกติจะเป็นการให้ทางหน้ากากหรือฉีดพ่นทางปาก

1. ให้ออกซิเจนโดยการพ่นผ่านหน้ากาก เป็นหน้ากากครอบจมูกและปาก มีทั้งแบบมีท่อยางและหน้ากากติดกระป๋องหรือหน้ากากครอบที่เป็นทั้งฝากปิดและหน้ากากครอบให้ออกซิเจน



ออกซิเจนกระป๋องแบบมีหน้ากากครอบปากในตัวใช้ครอบปากผู้ใช้แล้วออกแรงดันกระป๋องเข้าหาตัว เมื่อออกซิเจนถูกปล่อยออกจากกระป๋องให้่ผู้ใช้งานสูดหายใจเข้าแล้วกลั้นลมหายใจนับ 1-3 ในใจแล้วผ่อนลมหายใจ ทำซ้ำแบบเดิม 2-3 ครั้ง




2. ให้ออกซิเจนโดยการฉีดผ่านทางปาก (Oral Sprey) เป็นออกซิเจนแบบกระป๋องที่ใช้ฉีดพ่นทางปากเพื่อเพิ่มออกซิเจนในร่างกาย



Oxia ออกซิเจนกระป๋องชนิด refill ได้ มีขนาดเล็กพกพาสะดวก ปรกติบรรจุออกซิเจนการแพทย์ความบริสุทธิ์ 90% การใช้งาน เป็นแบบ Oral Sprey หรือฉีดพ่นทางปาก โดยทางผู้ผลิตให้ข้อมูลว่า สามารถเสริมการทำงานและฟื้นฟูระบบทางเดินหายใจหลังออกกำลังกาย ทั้งนี้วิธีการใช้งานเป็นแบบการใช้งานแบบ Oxygen Shot ทั่วไป

จากคุณสมบัติของก๊าซออกซิเจนเมื่อบรรจุกระป๋องจึงมีความจำเป็นต้องมีแรงดันเข้ามากเกี่ยวข้อง โดยมีแรงดันประมาณ 10 ปอนต์ต่อตารางนิ้ว ทำให้ภาชนะบรรจุอย่างกระป๋องบรรจุจำเป็นต้องมีการควบคุมคุณภาพ และต้องเก็บในที่ที่มีอุณหภูมิที่เหมาะสม ซึ่งต่างน้ำบรรจุขวดที่ไม่ต้องมีการควบคุมทางด้านนี้

ภาชนะบรรจุที่ต้องควบคุมแรงดันหมายถึงภาชนะที่ต้องสามารถทดต่อแรงดันที่บรรจุของสิ่งที่บรรจุได้ แรงดัน 10 ปอนด์ต่อตารางนิ้ว เป็นแรงดันที่ทำอันตรายต่อผู้ใช้งานได้หากมีการวัสดุทึ่ใช้งานไม่มีคุณภาพที่ดีพอตรงตามมาตรฐาน

ในแง่ของการใช้งาน ออกซิเจนกระป๋องถูกใช้ในลักษณะของยาแบบหนึ่งที่มีสถานะเป็นก๊าซ เป็นยาที่ใช้แก้พิษจากคาร์บอนมอนนอกไซด์ ซึ่งเป็นก๊าซที่ได้จากการเผาไหม้ไม่สมบูรณ์ รวมถึงมีการใช้เพิ่มออกซิเจนในเลือดในกลุ่มนักกีฬาอาชีพเพื่อให้ระบบทางเตินหายใจไม่ทำงานหนักจนเกินไป ให้กลับมาหายเหนื่อยได้รวดเร็วขึ้น

ในเขตท่องเที่ยวอย่างที่สูงเชียงการีล่า ประเทศจีนมีการให้ใช้ออกซิเจนกระป๋องสำหรับนักท่องเที่ยว ทั้งนี้ยังไม่มีการศึกษาว่าการใช้ออกซิเจนแบบ shot สามารถบรรเทาภาวะ อากาศเบาบางในที่สูงได้ Altitude Sickness ทั้งนี้ปรกติการใช้งานออกซิเจนลักษณะนี้เป็นแบบการให้ต่อเนื่อง และในบางรายไม่มีความจำเป็นต้องให้ออกซิเจนที่มีความบริสุทธิ์สูง ดังนั้นกับความเข้าใจที่ว่าออกซิเจนกระป๋อง เหมือนน้ำบรรจุขวด เมื่อหายใจไม่ออกใช้ออกซิเจนกระป๋องกับกระหายน้ำซื้อน้ำดื่มบรรจขวดมาดับกระหาย จึงมีความหมายไม่เหมือนกัน

เตรียมชุดถังออกซิเจนการแพทย์ พร้อมรับมือโควิดระลอกใหม่

โควิด-19 โรคระบาดอุบัติใหม่ที่ส่งผลให้เกิดการอักเสบของระบบทางเดินหายใจ จนส่งผลให้ผู้ป่วยมีภาวะพร่องออกซิเจน และแพทย์ต้องสั่งให้ออกซิเจนบำบัดแกผู้ป่วยที่บ้าน ภายหลังผ่านการรักษาจากภายในโรงพยาบาลแล้ว โดยเฉพาะโควิด-19 ที่เป็นผลมาจาก SARS-CoV-2 ไวรัสสายพันธุ์ Delta และเมื่อการระบาดมีแนวโน้มลดลงจากการฉีดวัคซีนและการติดเชื้อจนสามารถมีภูมิคุ้มกันหมู่ แต่ก็ยังไม่สามารถวางใจได้ว่ามันจะไม่กลับมาอีกและจะกลายพันธุ์รุนแรงขึ้นหรือไม่ การเตรียมรับมือจึงเป็นสิ่งสำคัญในการเผชิญสถานการณ์ที่ไม่อาจคาดเดาได้ในอนาคต และการมีถังออกซิเจนการแพทย์ไว้ที่บ้านเพื่อสำรองไว้ก็อาจมีความจำเป็น ดังนั้นเราจะมาดูวิธีการเก็บรักษาถังออกซิเจนที่ถูกต้องกันว่า ต้องทำอย่างไรจึงจะมีถังออกซิเจนการแพทย์ไว้พร้อมใช้งานเมื่อถึงคราวจำเป็นนั้น

หลักการจัดเก็บถังออกซิเจนการแพทย์ให้คำนึงถึงหลักการ 2 อันตราย อันได้แก่ "โอและพี"(Oxygen)และ(Pressure)หรือ ออกซิเจนและความดัน
(O) อันตรายจากตัวก๊าซออกซิเจน ด้วยคุณสมบัติการช่วยให้ไฟติดหรือการออกซิไดซ์ (Oxidizing)จึงมีความจำเป็นต้องเก็บรักษาให้ห่างไกลสารหรือวัตถุที่เป็นเชื้อเพลิงหรือสารที่ก่อให้เกิดการออกซิเดชั่น โดยเฉพาะน้ำมันและสารหล่อลื่นทุกประเภท ดังนั้นการเก็บภาชนะบรรจุต้องอยู่ห่างสิ่งเหล่านี้
(P)อันตรายจากแรงดัน ถังออกซิเจนการแพทย์จัดเป็นภาขนะบรรจุก๊าซแรงดันสูง โดยมีแรงดันสูงถัง 1,500-2,200 ปอนด์ต่อตารางนิ้ว(psi)
แล้วแรงดันนี้สูงขนาดไหน?
ในบ้านเรานิยมการวัดแรงด้นก๊าซเป็นหน่วยปอนด์ต่อตารางนิ้ว (Pound per inch) และจะเรียกสั้นๆว่า "ปอนด์" หากเราเปรียบเทียบแรงดันของออกซิเจนที่บรรจุถังกับแรงดันของลมยางรถยนต์ ตามปรกติเราจะเติมลมยางรถยนต์โดยเฉลี่ยประมาณ 40 ปอนด์ จะเห็นว่าถังออกซิเจนจะต้องรับแรงดันบรรจุสูงถึง 37-55 เท่าของยางรถยนต์ ดังนั้นกรมโรงงานจึงกำหนดให้ถังก๊าซออกซิเจนรวมถึงก๊าซแรงดันสูงทุกประเภท ต้องทำการทดสอบแรงดันก่อนนำมาใช้งานต่อ ทุกๆ 5 ปี โดยนับจากปีทดสอบครั้งล่าสุดที่ระบุลงบนบ่าถัง และนี่คือหนึ่งในข้อความปลอดภัยสำคัญที่ใช้กำหนดว่าถังแรงดันสูงใบนั้นๆ พรัอมที่จะนำมาบรรจุได้ใหม่หรือไม่
กรณีที่ถังใบนั้นผ่านการทดสอบ ก็จะผ่านกระบวนการทำความสะอาดเพื่อนำมาบรรจุออกซิเจนใหม่อีกครั้ง และจะถูกใช้ซ้ำไปแบบนี้เรื่อยๆ จนกว่าถังออกซิเจนใบนั้นจะไม่ผ่านการทดสอบ
จากภาพตามตัวอย่างจะเห็นว่า มีสัญลักษณ์การทดสอบถังตอกลงบนเนื้อถัง ซึ่งระบุเดือนปีที่ทดสอบถังและสัญลักษณ์ของโรงงานที่ทำการทดสอบถัง จากภาพตัวอย่าง ระบุเดือนทดสอบเดือน 11 ปี 2018 ดังนั้นจะครบกำหนดการทดสอบครั้งถัดไปเมื่อ เดือน 11 ปี 2023 หากเข้าใจหลักการ 2 ข้อนี้ ก็สามารถมีถังออกซิเจนสำรองที่บ้านได้

การเตรียมถังออกซิเจนให้พร้อมใช้งานอยู่เสมอ

1. ตรวจสอบแรงดันภายในถังอย่างสม่ำเสมอ การที่ถังมีแรงดันภายในหมายถึงถังใบนั้นมีออกซิเจนพร้อมใช้งาน แรงดันควรมีไม่ต่ำกว่า 1000 ปอนด์(psi)เพื่อให้เพียงพอต่อการใช้งาน การตรวจสอบแรงดัน กระทำโดยหมุนปิดปุ่มปรับอัตราให้ออกซิเจน เปิดวาล์วที่หัวถังช้า จากนั้นอ่านค่าจากหน้าปัทม์เกจบอกแรงดัน

2. ครวจสอบอุปกรณ์หายใจให้พร้อมอยู่เสมอ อุปกรณ์หายใจมีอายุเหมือนยา อ่านฉลากสังเกตุวันหมดอายุที่ระบุ กรณีไม่มีวันหมดอายุให้ยึดวันที่ซื้อมา ปกติจะมีอายุ 3 ปี

3. กระบอกให้ความชื้นหากไม่มีการใช้งานให้เก็บในที่แห้งเสมอ อาจล้างทำความสะอาดแล้วห่อด้วยฟิล์มแรปถนอมอาหาร กรณีต้องการใช้งานให้เติมน้ำดื่มต้มสุกแทนน้ำสเตอไรล์ โดยเติมในระดับต่ำสุด ทั้งนี้การให้ออกซิเจนในระดับอัตราให้ไม่เกิน 4 ลิตรต่อนาที ต่อเนื่องไม่เกิน 20 นาที สามารถงดให้ความชื้นได้

การให้ออกซิเจนการแพทย์เป็นการใช้ยาแบบหนึ่งควรปรึกษาแพทย์หรือเจ้าหน้าที่ด้านสุขภาพก่อนทุกครั้งเมื่อมีการใช้งาน"

ออกซิเจนการแพทย์บำบัด การให้ออกซิเจนเพื่อการรักษา

นี่อาจไม่ใช่เรื่องใหม่สำหรับการใช้ออกซิเจนเพื่อการรักษา (Oxygen Therapy) แต่ก็อาจมีอีกหลายต่อหลายคนที่ยังไม่คุ้นเคยกับการใช้ออกซิเจนบำบัด และ บางคนก็อาจยังสงสัยว่าทำไมหมอจึงสั่งการบำบัดออกซิเจนให้ตนเองหรือ คนในบ้านต้องใช้ออกซิเจนบำบัด เราอาจไม่แปลกใจนักหากแพทย์มีการสั่งให้ออกซิเจนบำบัดที่โรงพยาบาล เพราะการให้ออกซิเจนที่โรงพยาบาลดูจะเป็นภาพปรกติที่เราสามารถเห็นได้จนชิน จากในภาพยนตร์ แต่การให้ออกซิเจนบำบัดที่บ้านเราอาจไม่เคยพบเห็นได้เลยในชีวิตประจำวัน ปัจจุบันแพทย์มักจะสั่งให้ออกซิเจนที่บ้านหากผู้ป่วยในรายนั้นๆมีอาการคงที่และพร้อมที่จะกลับไปรักษาตัวที่บ้าน แพทย์จะอนุญาติให้กลับได้แต่ถ้าหากผู้ป่วยยังอาจมีภาวะพร่องออกซิเจน (Hypoxia) หรือมีภาวะพร่องออกซิเจนเรื้อรัง (Chronic Hypoxia) แพทย์ก็มักมีคำแนะนำให้มีการใช้ออกซิเจนบำบัดที่บ้าน ซึ่งสาเหตุที่ต้องแนะนำนั้นมาจากออกซิเจนการแพทย์ (Medical Oxygen) ยังไม่ถูกกำหนดว่าเป็นยาที่ต้องสั่งโดยแพทย์ ดังนั้นออกซิเจนจึงไม่อยู่ในบัญชีรายชื่อยาที่สามารถเบิกจ่ายจากระบบประกันสุขภาพได้ ดังนั้น...การจัดการแหล่งกำเนิดออกซิเจนการแพทย์ที่เหมาะสมเพื่อให้การบำบัดยังคงสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีแก่ผู้ป่วย และไม่ให้การใช้ออกซิเจนการแพทย์บำบัดที่บ้านเป็นปัญหาใหญ่กับฐานะการเงินของเรามากจนเกินไป จึงจำเป็นต้องมีการวางแผนและจัดการการใช้ออกซิเจนการแพทย์ที่บ้านให้เหมาะสม วิธีเลือกแหล่งกำเนิดออกซิเจนการแพทย์ เมื่อต้องกลับไปใช้ออกซิเจนบำบัดที่บ้าน